۳۰ خردادماه، سالروز شورش مجاهدین در تهران و بعضی شهرهای دیگر بهانه‌ای شد تا با معرفی چند کتاب مناسب و خواندنی مخاطبان خود را به مطالعه از تاریخ به شکل عام و تاریخ معاصر و مجاهدین به شکل خاص ترغیب کنیم.
سازمان مجاهدین خلق؛ پیدایی تا فرجام
موضوع این پژوهش بررسی و تبیین مستند تاریخچه، ایدئولوژی، مواضع و عملکرد سازمان نیمه مخفی و سیاسی نظامی «سازمان مجاهدین خلق ایران» است. سازمانی که به دلایل مختلف از دهه ۱۳۵۰ به بعد در میان گروه‌ها و احزاب سیاسی یکی از مطرح‌ترین و فعال ترین گروه‌های سیاسی محسوب شده است که افکار عمومی نسبت به آن توجه و حساسیت خاصی نشان می‌دهد. یکی از موارد اهمیت پژوهش حاضر این است که بسیاری از اسناد و تصاویری که در این کتاب درج شده است برای نخستین بار از میان ده‌ها هزار صفحه سند و پرونده خارج و منتشر شده است.
در ابتدای این تحقیق بسترها و شرایط فرهنگی سیاسی تاریخ معاصر که زمینه شکل‌گیری گروه‌های سیاسی با مشی مسلحانه در اواسط دهه ۴۰ را موجب شد، به عنوان مقدمه‌ای بر بحث چگونگی تأسیس «سازمان مجاهدین خلق» مرور شده است.
جلد اول از این کتاب به دوره زمانی سال‌های ۱۳۴۴ الی ۱۳۵۴ مشتمل بر وقایع تأسیس، گسترش تشکیلاتی و تغییر رسمی ایدئولوژی به مارکسیسم است. جلد دوم سال‌های ۱۳۵۴ الی ۱۳۶۴ را شامل می‌شود که وقایع پس از تغییر ایدئولوژی و نیز تحولات سازمان در طول انقلاب اسلامی اعم از ایجاد درگیری، زمینه‌سازی حرکت‌های مسلحانه و ترورهای کور یا هدفمند را تشریح می‌کند. جلد سوم نیز مقطع سال‌های ۱۳۶۴ الی ۱۳۸۴ و در بردارنده مسائل سازمان در خارج ازکشور و همچنین استقرار در عراق و همکاری با رژیم صدام در دوره جنگ تحمیلی و نهایتا موقعیت کنونی این سازمان پس از سقوط رژیم بعث در عراق را شامل می‌شود. در این کتاب مجموعه کاملی از اعلامیه‌ها و نشریات منتشره سازمان در داخل و خارج کشور و نیز انتشارات سایر گروه‌ها و احزاب مورد بررسی قرار گرفته و مشتمل بر گفت‌وگوهای اختصاصی با گروهی ازاعضای سابق سازمان و صاحب‌نظران تاریخ سیاسی چند دهه اخیر ایران است.
من اعتراف می‌کنم
کتاب «من اعتراف می‌کنم» اثری متفاوت دربارۀ حیات سازمان مجاهدین در دورۀ پیش از پیروزی انقلاب اسلامی است. نویسنده در این کتاب با استفاده از اسناد و منابع متعدد مرتبط با سازمان مجاهدین خلق، به مرور اعترافات وحید افراخته، از اعضای مرکزی این سازمان پرداخته است. وحید افراخته که از اصلیترین و مؤثرترین اعضای شاخۀ نظامی سازمان مجاهدین خلق نیز به حساب میآمد، در مرداد سال ۱۳۵۴ توسط ساواک دستگیر شد. اعترافات افراخته از نظر کمی و کیفی بیمانند است و می‌توان ادعا کرد که بعد از ضربۀ شهریور ۱۳۵۰ ساواک، بزرگ‌ترین ضربه به نیروهای سازمان مجاهدین خلق، به واسطۀ اعترافات افراخته وارد شد.
آنچه اعترافات افراخته را حائز اهمیت می‌کند، جایگاه مهم سازمانی و تسلط وی بر وقایع درونسازمانی به‌عنوان یکی از اعضای مرکزی سازمان مجاهدین خلق است. بیشک با دقت در اعترافات وی بسیاری از مسائل سازمان مجاهدین خلق، پیش و بعد از افراخته، قابل فهمتر می‌شود.از آنجا که اعترافات گستردۀ افراخته فراتر از اطلاعات صرفاً امنیتی و شرح عملیاتها و تاکتیکهای چریکی است و شامل طیف گستردهای از تحلیلهای متنوع در حوزۀ جامعهشناسی گروه‌های معتقد به مبارزۀ مسلحانه است، لذا این اعترافات میتواند مورد استفادۀ پژوهشگران حوزۀ تاریخ، علوم سیاسی، جامعهشناسی و حتی روانشناسان قرار گیرد.
تهران تا تیرانا
کتاب تهران تا تیرانا شامل خاطرات مسعود خدا بنده عضو سابق سازمان مجاهدین خلق و سرتیم حفاظت از مسعود و مریم رجوی است. مسعود خدابنده که با نام مستعار «رسول» در سازمان فعالیت می‌کرد، در تابستان ۱۳۶۰ مسئول مستقیم انتقال محمدرضا کلاهی و مسعود کشمیری (عاملین انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری و دفتر نخست‌وزیری) بود. اطلاعات او از پیشینهٔ سازمان، روابط تشکیلاتی، طرح‌های عملیاتی گوناگون، کمپ اشرف، منابع مالی سازمان مجاهدین خلق و پشت‌پرده روابط مسعود رجوی با افراد و گروه‌های مختلف، خواندنی و جالب است.
به باور خدابنده که در سال ۱۳۷۵ از سازمان جدا شد و امروز خارج از ایران به سر می‌برد، سنوات حضورش در فرقه رجوی، سیاه‌ترین سال‌های عمرش بوده است. از این رو امروز بنا را بر افشاگری و واگویی ناگفته‌ها گذاشته است. اتفاقاً فرقه رجویه هم دل‌خوشی از او ندارند؛ در رسانه‌های سازمان از او به‌عنوان «شیطان بنده» یاد می‌شود و این، عمق کینه منافقین از مسعود خدابنده را نمایان می‌کند. دو ویژگی مهم مسعود خدابنده در روایت خاطراتش، حافظه مثال‌زدنی و قدرت تحلیل بالای اوست که همین دو عامل خاطرات وی را خواندنی‌تر می‌کند.
اینکه وی به‌عنوان نزدیک‌ترین فرد به مسعود و مریم رجوی، اطلاعات ذی‌قیمتی از سرکرده فرقه منافقین دارد نیز، خاطرات خدابنده را جذاب‌تر کرده است. بی‌گمان خواننده با مطالعه هر بند از این خاطرات، آگاهی تازه‌ای دربارهٔ فرقهٔ رجوی به دست خواهد آورد. این کتاب در سه گفتار تنظیم شده است، گفتار اول، دربردارنده خاطرات مسعود خدابنده از سال‌های پیش از عضویت در سازمان است. گفتار دوم خاطرات راوی از سال‌های حضور در جمع مجاهدین خلق را دربرمی‌گیرد و گفتار سوم به روند جدایی خدابنده از سازمان اختصاص دارد.
حرکت در جهنم به نیّت بهشت
کتاب «حرکت در جهنم به نیت بهشت» از گفت‌وگوهایی با افراد موثر در سازمان مجاهدین خلق جان گرفته است؛ افرادی که از اعضای سابق این سازمان در دوره پیش از انقلاب بودند و در جریان‌های سیاسی آن دوره حضوری مؤثر داشته‌اند. برخی از این افراد کسانی هستند که با تغیر ایدئولوژی سازمان در سال ۱۳۵۴، از این سازمان جدا شده و برخی تا سال‌های بعد همچنان در سازمان فعال بوده‌اند. مباحث مطرح شده در این گفت‌وگوها شامل ایدئولوژی و تفکر سازمان مجاهدین خلق، اقدامات و فعالیت‌های اعضای این سازمان در وقایع و جریانات انقلاب، نحوه ارتباط و تعامل آنها با سایر گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی و شرایط کشور در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی است. در این کتاب ناگفته‌های زیادی از سازمان مجاهدین انقلاب در دهۀ ۵۰ ارائه شده که آن را خواندنی و قابل تأمل ساخته است.
پایان پیام/
