حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، با تسلیت ایام شهادت امام جواد(ع) در مورد شبهاتی که برخی در مورد سن آن امام مطرح می‌کنند، گفت: کم بودن سن دلیلی برای نفی امامت از فردی نمی‌شود؛ علما در بحث امامت امامانی مانند امام جواد(ع) و امام هادی(ع) که در سنین پائین به امامت رسیده‌اند به آیات مرتبط با حضرت عیسی(ع) در قرآن استتناد می‌کنند.
صادقی ادامه داد: حضرت عیسی در گهواره سخن گفتند و خداوند حکمت را به ایشان در حالی که یک کودک چند روزه بود عنایت فرمود؛ بنابراین وقتی کسی عصمت و علم دارد سن در این مسئله دخالتی نخواهد داشت. البته این موضوع بحثی کلامی است و حتی در دوره حضور ائمه(ع) پیروان ایشان گاهی در امامت ایشان در تردید قرار می‌گرفتند، ولی با تحقیق و بررسی به نتیجه می‌رسیدند.
وی افزود: شیعیان عمدتاً برای اثبات امامت ائمه(ع) از طریق میزان علمشان آن‌ها را از مدعیان امامت متمایز می‌کردند و برای رد امامت مدعیان، سؤالاتی از آن‌ها می‌پرسیدند که مشخص می‌کرد آن‌ها امام نیستند. طبعاً فضای آن دوران به گونه‌ای بود که اطلاعات لازم در اختیار همه مردم نبوده، لذا خیلی از افراد به شخص امام و مقام ایشان وقوف نمی‌یافتند. مسائل سیاسی و دخالت حاکمیت‌ها هم در این امر مؤثر بوده است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مورد چرایی ازدواج امام جواد با دختر مامون، بیان کرد: اساساً ازدواج فامیلی و قومی و قبیله‌ای در میان اعراب رواج زیادی داشته است و چون بنی هاشم و بنی عباس از قبیله قریش بزرگترین قبیله عرب بودند ازدواج‌هایی با این عنوان رواج داشته است، البته شأن ائمه فراتر از نگاه قبیلگی آنان است و در این موضوع مستثنی هستند، ولی ازدواج‌هایی میان بنی العباس و بنی هاشم وجود داشته است.
تحمیلی بودن ازدواج با ام الفضل
صادقی با بیان اینکه امام جواد(ع) برای مباحث قومی و قبیلگی با ام الفضل ازدواج نکردند و مسئله تا حدود زیادی تحمیلی بوده است، افزود: مأمون در مقایسه با دیگر خلفای عباسی عالم به حساب می‌آمده و در ظاهر احترام به اهل بیت(ع) را داشت و لذا امام را به ولایتعهدی دعوت کرد و بعد از شهادت امام، عزای عمومی اعلام و در تشییع امام هم شرکت کرد و حتی در مواردی شاید معتقد هم بوده است، بنابراین این ازدواج امر بعیدی نباید تلقی شود.
این محقق و پژوهشگر سیره و تاریخ تشیع با بیان اینکه روایت است که در مجلس مشترکی دختران مأمون به عقد امام رضا و امام جواد در آمدند، اظهارکرد: امام در شرائطی نسبتا اجباری تن به این ازدواج دادند و طبعاً مدتی زندگی خوبی با هم داشتند، ولی تحریک او نسبت از سوی برخی از اطرافیان به خصوص عمویش سبب شد تا ام الفضل دست به این جنایت بزند و براساس گزارش‌های صحیح تاریخی، بعداً هم پشیمان شد.
اشتباهاتی که اخیرا وارد روضه‌ها شده است
صادقی ادامه داد: در روضه خوانی‌های ما عمدتاً این طور بیان می‌شود که ام الفضل بعد از اینکه امام(ع) را مسموم کرد، شادمانی کرد، در صورتی که این موضوع درست نیست؛ این حرفی است که در صد سال اخیر وارد روضه‌ها شده است؛ او از کردارش پشیمان شد، ولی به هرحال دست به جنایت بزرگی زده بود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پاسخ به این سؤال که نوع مواجهه امام(ع) با غالیان چگونه بود، بیان کرد: در این دوره، امام از یکسو با واقفیه مواجه بود که به خاطر هوا و هوس و برخی از روی جهل، امامت امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را نپذیرفتند گرچه با روشنگری‌های امام رضا(ع) این فرقه ادامه نیافت و امروز چنین فرقه‌ای سراغ نداریم. امام(ع) با غالیان هم برخورد کردند و جالب اینکه برخوردشان با آن‌ها بسیار شدید هم بوده است؛ زیرا آن‌ها ائمه(ع) را به مقام الوهیت یا نبوت می‌رساندند و با این کار جایگاه آنان را در میان مسلمانان تخریب می‌کردند.
وی با بیان اینکه بیش از آنکه از ائمه(ع) روایت در لعن سران فتنه رسیده باشد در لعن غالیان است، اظهار کرد: این فرقه انحرافی معتقد بود که هر کاری می‌خواهید بکنید به پشتوانه اینکه به ائمه(ع) معتقدید، یعنی هر لاابالی‌گری با اعتقاد به ائمه جایز می‌دانستند و ضربه زیادی به شیعه وارد کردند. حتی روایاتی درباره اجازه قتل این افراد در آن زمان وجود دارد که البته نیازمند بررسی است.
روش تفسیری ائمه
صادقی در مورد روش تفسیر امام جواد(ع) هم بیان کرد: اساسا شیوه ائمه(ع) استناد دادن بسیاری از سخنانشان به قرآن کریم بوده است، برخلاف آنچه امروز ما غالباً به قرآن کم‌توجهی داریم و سخنانی می‌گوییم که حتی بر خلاف قرآن است و در مجالس وعظ و مداحی هم متأسفانه رواج هم دارد؛ زیرا خودشان فرمودند که روایات ما را به آیات قرآن عرضه و مقایسه کنید تا مخالف آن نباشد.
وی تاکید کرد: امام جواد(ع) به جود و بخشش شناخته می‌شوند، البته همه ائمه(ع) این ویژگی را دارند، ولی در این امام(ع) تجلی این صفت بیشتر است و باید به خصوص در وضع کنونی کشور الگو بگیریم.
انتهای پیام
